Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Brodnicy zwraca się w uprzejma prośbą o przekazanie poniższej informacji do wiadomości dyrektorom i kierownikom placówek, które realizują zadania oświatowe i opiekuńcze.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Brodnicy przesyła informację w sprawie epidemicznego wzrostu zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby typu A w 2017 r. i uprzejmie prosi o zapoznanie się z niżej przedstawioną problematyką dot. zapobiegania wzw typu A oraz o informowanie pracowników, uczniów, rodziców, itp. o zagrożeniach i sposobach zapobiegania zakażeniu tą zakaźną jednostką chorobową.
W ostatnich miesiącach nastąpił wzrost zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A zarówno Polsce, jak i na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. W związku z powyższym lekarze rodzinni z terenu naszego województwa mogą spotkać się ze zwiększoną liczbą wizyt pacjentów chorych lub mających kontakt z osobami chorymi na wzw typu A.
Łącznie w Polsce od początku roku do 15 listopada 2017 r. zgłoszono 2 408 przypadków, co daje zapadalność 6,27 na 100 tys. mieszkańców. Stanowi to kilkudziesięciokrotny wzrost zapadalności w porównaniu do mediany z lat 2009-2016. Najwięcej przypadków i najwyższą zapadalność odnotowano w województwie mazowieckim, małopolskim, łódzkim, śląskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim. Liczba zgłaszanych przypadków wykazywała tendencję wzrostową, osiągając w październiku ponad 500 zachorowań. Od 1 do 15 listopada br. odnotowano 203 przypadki.
Jak wynika z danych epidemiologicznych gromadzonych w województwie kujawsko-pomorskim, od 1 stycznia do 15 listopada 2017 r. zarejestrowano 53 przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu A, to prawie 3-krotnie więcej niż w latach 2010-2016 łącznie. Zapadalność wyniosła 2,54/100 tys. ludności i była 2,5-krotnie niższa od notowanej w kraju (6,27). Zachorowania wśród mężczyzn stanowiły 87% wszystkich przypadków.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A potocznie nazywane „żółtaczką pokarmową” jest chorobą o ostrym przebiegu, szczególnie ciężkim u osób dorosłych (u małych dzieci przebieg w większości jest bezobjawowy).
Do objawów tej choroby należą objawy grypopodobne (w pierwszym okresie) oraz objawy ze strony układu pokarmowego (zaburzenia dyspeptyczne): odbijanie, zgaga, nudności, wzdęcia, uczucie wczesnej sytości, ciemny mocz, jak również żółtaczka (czyli zażółcenie skóry, białkówki oczu czy błon śluzowych). Choroba ma z reguły nagły początek i ciężki przebieg, wymagający hospitalizacji. Zwiększone ryzyko cięższego przebiegu choroby występuje u osób zakażonych HBV (WZW B) lub HCV (WZW C).
Źródłem zakażenia jest osoba chora na wzw typu A. Okres od zakażenia się do wystąpienia pierwszych objawów może wynosić od 15 do 50 dni (średnio 30 dni). Osoba chora wydala duże ilości wirusa wraz z kałem nawet przez kilka tygodni, przy czym wydalanie wirusa może zacząć się od 2 do 3 tygodni przed wystąpieniem żółtaczki, a zatem w czasie gdy osoba ta wydaje się jeszcze zdrowa. Wydalanie wirusa z kałem może trwać nawet do 6 tygodni od zakażenia. Wirus znajduje się także we krwi oraz ślinie chorego.
Wirus zostaje unieszkodliwiony przez zastosowanie preparatów dezynfekcyjnych zawierających w swoim składzie chlor lub formalinę, promieniowania ultrafioletowgo, gotowania przez 5 minut a zdecydowanie ginie pod wpływem autoklawowania (działania pary wodnej o temp. 121 st. C i wysokiego ciśnienia w autoklawie po 30 minutach).
Jak sprawdzić czy jest się zakażonym?
Powszechnie dostępna diagnostyka laboratoryjna pozwala na potwierdzenie zakażenia od momentu pojawienia się objawów choroby (wykrywanie przeciwciał klasy IgM).
Choroba rozprzestrzenia się na różne sposoby:
- przede wszystkim drogą pokarmową – fekalno-oralną, aż w 90% (wzw typu A określane jest chorobą „brudnych rąk”).
Ma to związek ze spożyciem skażonej wody, np. wody w postaci kostek lodu, które wcześniej zostały skażone przez osoby wydalające wirusa HAV razem z kałem (woda nie została odpowiednio zdezynfekowana oraz skażonej żywności, np. mięsa, warzyw lub owoców, które przed spożyciem zostały umyte w zanieczyszczonej wydalinami wodzie,
- drogą kontaktów seksualnych wśród homoseksualistów oraz osób biseksualnych (nie tylko analnych), w tym przez bezpośredni kontakt oralno-analny, jak i poprzez kontakt oralny z częściami ciała oraz powierzchniami/przedmiotami, na których znajduje się wirus (obecnie coraz częstsza droga zakażenia, ponieważ nastąpiło załamanie zasad postępowania w środowisku mężczyzn o orientacji homoseksualnej. Choroba szerzy się nie tylko wśród homoseksualistów, ale i partnerów biseksualnych).
- poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną ( zachorowania o charakterze rodzinnym),
- kąpiel w zakażonej wodzie,
- przetaczanie osocza lub czynnika VIII krzepnięcia,
- wykonywanie tatuażu,
- poddanie się akupunkturze( przez zanieczyszczone igły).
- drogą krwi – ryzyko zakażenia w wyniku naruszenia ciągłości tkanek jest niskie, aczkolwiek możliwe w okresie obecności wirusa HAV we krwi.
Zapobieganie wzw typu A:
- Przestrzeganie podstawowych zasad higieny osobistej (bardzo częste mycie rąk, a zwłaszcza po korzystaniu z toalety), ale również przy przygotowywaniu i spożywaniu posiłków. W sytuacji, kiedy nie mamy możliwości umycia rąk, np. w podróży to należy zdezynfekować ręce dostępnymi środkami, np. płynami myjąco-dezynfekcyjnymi lub nasączonymi nimi chusteczkami, które należy ze sobą zabierać !!!
- Mycie owoców i warzyw oraz owoców morza przed spożyciem, a najlepiej poddawanie ich skutecznej obróbce termicznej.
- Picie tylko przegotowanej wody.
- Unikanie surowego mięsa. Pokarmy spożywać najlepiej poddane wcześniej skutecznej obróbce termicznej.
- Chronienie żywności przed owadami.
- Prowadzenie wzmożonego nadzoru sanitarnego nad żywnością i wodą.
- Przestrzeganie przepisów sanitarnych zarówno przez zarządzających basenami, saunariami w aquaparkach, itp.- skuteczne dezynfekowanie wody, jak również mycie ciała przez użytkowników przed skorzystaniem z kąpieli.
Brak jest specyficznego leczenia, natomiast dostępna jest dwudawkowa szczepionka p/wzw typu A. Szczepienie dzieli się na dwie dawki, które podaje się w odstępie 6-12 miesięcy. Pierwsza dawka uodparnia po 10 dniach, druga dawka przyjęta po pół roku daje odporność aż na 20 lat.
Głównym sposobem zapobiegania zakażenia WZW A są szczepienia ochronne, które w związku z notowanymi w kraju ogniskami są rekomendowane przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób dla ogółu społeczeństwa a w szczególności dla:
1. Mężczyznom mającym kontakty seksualne z mężczyznami (MSM), mieszkającymi na obszarach gdzie występuje aktualnie wzrost zachorowań na WZW A (a więc także w Polsce).
2. MSM, podróżującym na obszary, gdzie trwają ogniska WZW A wśród MSM (kraje Afryki, Ameryki Pd i Środkowej, Azji, Europy Wschodniej, Europy Południowej.
4. MSM, ze zdiagnozowanymi chorobami, których przebieg może zostać zaostrzony poprzez infekcję wirusem WZW A (np. z wirusowym zapaleniem wątroby typu B oraz wirusowym zapaleniem wątroby typu C).
Więcej informacji dotyczących zaleceń europejskich, w tym dotyczących WorldPride w Madrycie można znaleźć na stronie ECDC (http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/viral-hepatitis/pages/viral-hepatitis.aspx).
W Polsce szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A są szczepieniami nieobowiązkowymi, płatnymi, zalecanymi przede wszystkim osobom podróżującym. W celu odbycia takiego szczepienia osoba zainteresowana powinna udać się do placówki ochrony zdrowia, stacji sanitarno-epidemiologicznej czy punktu szczepień podróżnych po więcej informacji.
Wykaz punktów szczepień podróżnych, w których można wykonać szczepienia przeciwko wzw A znajduje się pod adresem:
http://gis.gov.pl/images/ep/wykaz_punkt%C3%B3w_2015_%C5%BC%C3%B3%C5%82ta_gor%C4%85czka_7_07_15.pdf
Przed udaniem się do takiej placówki warto upewnić się telefonicznie o możliwości wykonania szczepienia w danym momencie.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
w Brodnicy
Danuta Kowalkowska-Szramka
mgr biologii higienista epidemiolog
